کارکردهای نظام تبلیغی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

در عالم رسانه و عصر ارتباطات، کارکردهای متنوعی برای رسانه ها و نظام تبلیغات در کشورهای مختلف به خصوص در غرب ارائه شده است. نظام تبلیغی اسلامی و انقلابی، باید ضمن توجه به تحولات فرهنگی و ارتباطی جهان حاضر، باید بتواند اصلی ترین کارکرد خویش را در تداوم فرهنگ و تحقق تمدّن نوین اسلامی قرار دهد و در راستای استمرار گام دوم انقلاب اسلامی که توسط رهبر انقلاب تبیین شده است، حرکت نماید.

کارکردهای محوری نظام تبلیغی
تحولات جدید در عرصه رسانه‌ها منجر به پیدایش نظریه های جدید در ارتباطات شده و آن را تبدیل به حوزه‌ای در حال تغییر کرده است. همگرایی و امکان ترکیب قالب‌های متفاوت پیام و تعاملی بودن، ویژگی‌هایی است که به رسانه های سنتی افزوده شده و بروز نوع جدید از رسانه‌ها را موجب گردیده است. رسانه‌های جدید مجموعه متمایزی از فناوری‌های ارتباطی هستند که مشخص مشترک آن‌ها دیجیتالی بودن و ایجاد امکان دسترسی گسترده شهروندان به آن برای کاربردهای جمعی و فردی است.(۱)

رهبر معظم انقلاب با پیش‌روقراردادن چشم‌انداز خیر و صلاح تمام انسان‌ها، کارکردهای متعددی برای رسانه قائل هستند که می‌تواند به نفع بشریت یا به ضرر آن باشد؛ از این منظر ایشان به نظام تبلیغی و رسانه ها، به‌مثابه‌ی یک «ابزار» و یک «تیغ دو دولبه» تعبیر می‌کنند که می تواند در اختیار جبهه باطل و نظام استکباری قرار گیرد و یا در جهت تحقق منویات جبهه حق و نظام اسلامی قرار گیرد.

«امروز رسانه‌ها در دنیا فکر، فرهنگ، رفتار و در حقیقت هویّت فرهنگی انسان‌ها را القاء می‌کنند و تعیین‌کننده هستند. رسانه‌ها می‌توانند در بهبود وضعیت زندگی انسان مؤثر باشند؛ می‌توانند در گسترش صلح و امنیت جهانی مؤثر باشند؛ می‌توانند در ارتقای اخلاق و معنویت در میان انسان‌ها مؤثر باشند و می‌توانند انسان‌ها را خوشبخت‌تر کنند؛ متقابلاً می‌توانند وسیله‌ی برافروختن جنگ‌های خانمان‌سوز باشند؛ می‌توانند عادات و آداب و رفتارهای مضر را در میان مردم رایج کنند؛ می‌توانند ملت‌هایی را از هویّت انسانی خودشان و هویّت ملّی‌شان تهی کنند و می‌توانند احساس تبعیض را در انسان‌ها زنده کنند. رسانه‌ها امروز نقششان خیلی زیاد است.»(۲)

در این نوشتار به برخی از کارکردهای رسانه که از بیانیه گام دوم رهبر انقلاب خطاب به ملت ارائه شده است، اشاره خواهد شد:

کارکردهای نظام تبلیغی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
۱- کارکرد آگاهی بخشی
پس از قرن ها مجاهدت و سال ها تلاش علما و مومنین در جهت شکل‌گیری یک حکومت بر مبنای معارف اسلامی و اهل بیت علیهم السلام در ایران، نیازمند یک نظام و مجموعه ابزارهای رسانه ای پرنفوذ هستیم تا صدای اسلام حقیقی را در اقصی نقاط ایران، کشورهای مسلمان و سایر بلاد دنیا برسانیم و هجمه تبلیغاتی دشمن علیه اسلام و ایران را بشکنیم. لذا رهبر انقلاب تأکید دارند که: « عزیزان! نادانسته‌ها را جز با تجربه‌ی خود یا گوش سپردن به تجربه‌ی دیگران نمی توان دانست. بسیاری از آن‌چه را ما دیده و آزموده‌ایم، نسل شما هنوز نیازموده و ندیده است. ما دیده‌ایم و شما خواهید دید. دهه‌های آینده دهه‌های شما است و شمایید که باید کارآزموده و پُرانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هرچه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) است، نزدیک کنید. برای برداشتن گام‌­های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ­‌ها به جای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت. دشمنان انقلاب با انگیزه‌ای قوی، تحریف و دروغ‌پردازی درباره‌ی گذشته و حتّی زمان حال را دنبال می­‌کنند و از پول و همه‌ی ابزارها برای آن بهره می‌گیرند. رهزنان فکر و عقیده و آگاهی بسیارند؛ حقیقت را از دشمن و پیاده‌ نظامش نمی‌توان شنید.»(۳)

۲- کارکرد امیدبخشی
یکی از اهداف محوری دشمن، ناامید کردن مردم و جوانان نسبت به آینده انقلاب و ایران و بی اعتمادی نسبت به آرمان های اسلامی معطوف شده است. لذا نظام تبلیغی در جمهوری اسلامی ایران، باید ضمن توجه به ذهنیت‌ها و نگرش‌های مخاطبان ایرانی و نیز با توجه به انعکاس واقعیت‌ها و نقاط ضعف موجود، همون یک عقاب بر فراز فضای رسانه‌ای موجود پرواز کند و حقائق مطلوب و چشم انداز روشن را برای آحاد ملّت ایران ترسیم نماید. لذا در بیانیه گام دوم، رهبر انقلاب بیان می‌دارند که: « امّا پیش از همه‌چیز، نخستین توصیه‌ی من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه‌ی قفل‌ها، هیچ گامی نمیتوان برداشت. آن‌چه می‌گویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّت‌های عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده‌ دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر میدارم. در طول این چهل سال -و اکنون مانند همیشه- سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعّال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه‌ نشان دادن واقعیّت‌ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسّنات بزرگ، برنامه‌‌ی همیشگی هزاران رسانه‌ی صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است؛ و البتّه دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت میکنند. شما جوانان باید پیش‌گام در شکستن این محاصره‌ی تبلیغاتی باشید. در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شما است. نشانه‌های امیدبخش -که به برخی از آنها اشاره شد- در برابر چشم شما است. رویش‌های انقلاب بسی فراتر از ریزش ها است و دست‌ودلهای امین و خدمتگزار، بمراتب بیشتر از مفسدان و خائنان و کیسه‌دوختگان است. دنیا به جوان ایرانی و پایداری ایرانی و ابتکارهای ایرانی، در بسیاری از عرصه‌ها با چشم تکریم و احترام می‌نگرد. قدر خود را بدانید و با قوّت خداداد، به سوی ‌آینده خیز بردارید و حماسه بیافرینید.»(۴)

۳- کارکرد هویّت بخشی
بعد از پاک نمودن ظرف ذهنی مخاطبان از آلودگی‌های فکری و فرهنگی ارائه شده توسط رسانه‌های معاند، و نیز بیان حقائق در قالب آگاهی بخشی و امید بخشی، نظام تبلیغی باید کارکرد اصلی خود را در قالب هویّت بخشی و گسترش معنویت و اخلاق در جامعه ایفا نماید. «ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته و فراگیر، امکان بسیار خطرناکی در اختیار کانون‌های ضدّ معنویّت و ضدّ اخلاق نهاده است و هم‌اکنون تهاجم روزافزون دشمنان به دل‌های پاک جوانان و نوجوانان و حتّی نونهالان با بهره‌گیری از این ابزارها را به چشم خود می‌بینیم. دستگاه‌های مسئول حکومتی دراین‌باره وظایفی سنگین بر عهده دارند که باید هوشمندانه و کاملاً مسئولانه صورت گیرد. و این البتّه به معنی رفع مسئولیّت از اشخاص و نهادهای غیرحکومتی نیست. در دوره‌ی پیش‌ِرو باید دراین‌باره‌ها برنامه‌های کوتاه‌ مدّت و میان‌مدّت جامعی تنظیم و اجرا شود؛ ان‌شاء‌الله.»(۵)