ربا؛ فرزند نامشروع اقتصاد غلط
هر نوع دریافت اضافه بر قرض که از پیش تعیین شده باشد، ربا به‌حساب می‌آید و حرام است. لازم هم نیست این مازاد، حتماً پول یا کالا باشد اما اینکه بدهکار بدون شرط قبلی چیزی به طلبکار بدهد، حرام نیست. حتی مستحب است وقتی قرض را پس می‌دهیم هدیه‌ای هم همراه آن بدهیم، اما ربا مصداق تعهد گرفتن ظالمانه است.
بین بسیاری از گناهان کبیره از ربا به عنوان جنگ با خدا نام برده می‌شود که دلیل آن غنی‌تر شدن فرد صاحب سرمایه و ضعیف‌تر شدن فردی است که پول نزول دریافت می‌کند. این کار یک نوع استثمار و بهره‌کشی است، فردی که پول ربا می‌دهد مانند زالو به جان فرد ضعیف‌تر می‌افتد و در نتیجه او هست و نیستش را از دست می‌دهد و هر دوی آنها در آخرت زیان می‌کنند.
از مضرات ویران‌کننده ربا این است که ربا سنت‌های زیبایی مانند قرض‌الحسنه را در بوته فراموشی می‌نهد و علاوه بر برهم زدن تعادل اقتصادی، جمع کردن ثروت در یک قطب اجتماع و ازدیاد فاصله طبقاتی در نهایت فساد اخلاقی، رواج تنبلی و بی‌بندوباری اقتصادی را نیز به همراه دارد.
ربا فرزند ناخلف اقتصاد غیراصولی و ناصحیح در برخی از کشورهاست که تاثیرات بسیار نامطلوبی از خود بر جا می‌گذارد؛ زیرا جامعه‌ای که فعالیت‌های اقتصادی و معیشتی خود را بر پایه ربا سامان می‌بخشد، به سمت نابودی حرکت کرده و قدم در در مسیر گمراهی نهاده و از رسیدن به رستگاری و شکوفایی واقعی باز می‌ماند.
جرم بودن ربا در قانون اساسی ایران
اصل ۴۹ قانون اساسی درآمدهای ناشی از ربا را غیرمشروع می‌داند، از طرفی هم ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی ربا را جرم می‌داند و برای آن مجازات درنظر گرفته است که در قسمتی از متن ماده این قانون آمده است: «… مرتکبین اعم از ربادهنده، رباگیرنده و واسطه بین آنها، علاوه بر رد اضافه به صاحب مال، به شش‌ماه تا ۳ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق و نیز معادل مورد ربا به‌عنوان جزای نقدی محکوم می‌شوند.»
جرم ربا با توجه به ماده ۷۲۷ از جرائم غیرقابل گذشت است. یعنی برای پیگیری این جرم لازم نیست کسی شکایت کند، بلکه جرم به محض اطلاع مراجع قضایی و انتظامی قابل پیگیری و تعقیب است.
کلاه شرعی سر نزول نگذاریم
گاهی اوقات پیش می‌آید برای نزول نام‌های دیگری انتخاب می‌کنند تا آن را مشروع جلوه دهند اما اینکه کسی تعهد کند مازاد بر پولی که از کسی گرفته است را به او بازگرداند ربا محسوب می‌شود. این امر حرام است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را مشروع جلوه داد. این نوع سرمایه‌گذاری تنها در صورتی حلال است که در قالب عقود اسلامی باشد و سود و زیان بین کسی که کار می‌کند و کسی که سرمایه را تامین کرده تقسیم شود.
دین اسلام جامع‌ترین و کامل‌ترین دین است که برای تک تک ابعاد زندگی انسان از جمله بعد اقتصادی آن برنامه دارد و حکمتی در واجب و حرام بودن اعمال در دلش نهفته است همان‌طور که گفته شد ربا از نظر اسلام حرام است از جمله حکمت‌های تحریم ربا این است که مردم به فعالیت‌های واقعی اقتصادی همانند تجارت و بازرگانی رو بیاورند، تا جامعه از آثار و برکات فعالیت‌های آنان بهره‌مند شود؛ زیرا فعالیت‌هایی که در قالب معاملات ربوی اتفاق می‌افتد نه تنها برای کشور مفید نیست بلکه عامل گرایش به سودپرستی و فراموشی کمک‌های انسان‌دوستانه به همنوعان خود می‌شود
اقتصاد ربوی سبب می‌شود که عده‌ای بدون هیچ‌گونه فعالیت اقتصادی به ثروت افسانه‌ای دست پیدا کنند و انسان‌های فقیر و محتاج را به بردگی بکشانند. اقتصادی که بر مبنای ربا پایه‌گذاری شده است، باعث ایجاد شکاف طبقاتی در جامعه می‌شود. لذا خداوند متعال ربا را تحریم کرده است.
ثروت‌های افسانه‌ای حاصل اقتصاد ربوی
در همین رابطه حجت‌الاسلام احمد صالحی، رئیس حوزه علمیه علوی شهر هیدج ضمن تأکید بر حرام بودن نزول و ربا می‌گوید: کسی که نزول می‌گیرد مالک پول نمی‌شود لذا هم نزول‌دهنده و هم نزول‌گیرنده هر دو مرتکب گناه بزرگ شده‌اند، گناهی که در آیات و روایات از آن به عنوان مبارزه با خدا یاد می‌شود.
وی با بیان اینکه رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: کیفر شخص رباخوار هفتاد گونه عذاب است که کمترین آن مانند عذاب شخصی است که با مادر خود در خانه کعبه و مسجد‌الحرام زنا کرده باشد، ادامه می‌دهد: در برخی از روایت نیز آمده است که کسانی که با ربا می‌دهند در روز قیامت در حالتی محشور می‌شوند که شکم‌های آنها بر زمین کشیده می‌شود.
رئیس حوزه علمیه علوی شهر هیدج با تأکید بر اینکه در قرآن مجید نیز آیات فراوانی دلالت بر حرام بودن ربا دارد، می‌افزاید: خداوند سبحان در آیه ۱۳۰ سوره آل عمران می‌فرماید: یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَاکُلُوا الرِّبا اَضْعافاً مُضاعَفضهً وَ اتَّقُوا اللهَ لَعَلًَکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی‌که به دین اسلام گرویده‌اید ربا مخورید که دائم سود بر سرمایه افزائید تا چند برابر شود و از خدا بترسید و ترک این عمل زشت کنید باشد که سعادت و رستگاری یابید.
حجت‌الاسلام صالحی با تأکید بر نقش مخرب ربا در اقتصاد جوامع به ویژه جوامع اسلامی، یادآور می‌شود: مهمترین پیامد این امر ازدیاد فاصله طبقاتی بین فقیر و غنی است زیرا پولی که باید در چرخه اقتصادی و تولید به کار گرفته شود بدون زحمت سود آن نصیب فرد نزول دهنده می‌شود.
این مسئول با تأکید بر اینکه کسی که از دنیا می‌رود اموالی با خود از به درون قبر نمی‌برد، بیان می‌کند: مالی که در دنیا جمع‌آوری می‌شود متعلق به ورثه است و تنها اندوخته انسان از این دنیا اعمالی است که با خود میبرد لذا شایسته نیست که انسان به خاطر حرص و طمع آتش جهنم را به جان بخرد.
حجت‌الاسلام صالحی با تأکید بر این که فرد رباخوار مانند زالو است که خون فرد محتاج را می‌مکد، یادآور می‌شود: فردی که نزول می‌گیرد ممکن است نتواند آن را پس بدهد که همین امر می تواند زمینه فروپاشی بنیان خانواده را نیز فراهم کند.
