شیوه نامه گفتمان های دینی

گفتمان دینی برای این است که اندیشه دینی، معرفت دینی در مخاطبان و در مردم رشد پیدا کند. اندیشه دینی که رشد پیدا کند وقتی همراه با احساس مسئولیت و تعهد باشد عمل به وجود می‌آورد و همان چیزی می‌شود که پیغمبران دنبال آن بودند.    

  مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)

برنامه گفتمان دینی ازسوی سازمان تبلیغات اسلامی درپهنه جغرافیایی گسترده ای درحال انجام است؛یکی ازشیوه های بسیار نو برای ایجادارتباط میان فردی برای تعامل و تبادل اطلاعات و پاسخگویی چهره به چهره و مستدل به سوالات وشبهات دینی و نیازهای فکری و فرهنگی گروهای مختلف جامعه خصوصا جوانان و نوجوانان است که در روند شکل گیری هویت خود با انبوهی از سوالات درحوزه های معرفت شناسی وهستی شناسی ،مسائل اجتماعی ،مدیریت هیجانات و عواطف و رفتار و کیفیت تجربه زندگی و درک مهارت ها مواجه هستند و از سویی عصر حاضر که شایسته است آن را عصر ارتباطات اتاق های شیشه ای نامید. آفت شناسی و آفت زدایی از فرهنگ اسلامی دقیق تر و خطیرتر از عصرهای پیشین است و سرتافتن از آن جبران ناپذیرتر و خطرناک تر.

قرآن کریم پیوسته انسان را با “افلایعقلون “و”افلاتعقلون” به تفکرتشویق می کند. به نظر می رسد از دیدگاه قرآن کریم؛انسان عاقل هنگامی که عقل خویش را فعلیت می بخشد، در مسیر کمال گام برمی دارد و مسئولیت ها و حقوق بسیاری بر دوش می گیرد. فعلیت بخشی عقل همان چیزی است که در زبان و فرهنگ عربی ازآن به اندیشه ورزی تعبیر می گردد.

تعقّل و تفکّر، در روایات اهل بیت(ع) نیزجایگاه ویژه ای دارد. مرحوم کلینی در مجموعه شریف اصول کافی که از جامع ترین و معتبرترین جوامع روایی شیعه است، اولین مبحث یا اولین کتاب را “کتاب العقل و الجهل” نام نهاده و در آن کتاب، روایات فراوانی از اهل بیت(ع) راجع به فضیلت نیکو اندیشیدن، درست فکر کردن و خوب فهمیدن، نقل کرده است. در آن روایات، تعقّل، بهترین دوست و یاور انسان، راهنمای مؤمن و افضل نعمت ها شمرده شده است. در روایاتی از بیان مبارک امام حسین(ع) آمده است: «تَفَکُّرُ سَاعَهٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَهِ سَنَهٍ». ثواب یک ساعت تفکّر، از یک سال عبادت بیشتر است. همچنین امام صادق«ع» می فرمایند:«مَنْ کَانَ عَاقِلًا کَانَ لَهُ دِینٌ وَ مَنْ کَانَ لَهُ دِینٌ دَخَلَ الْجَنَّهَ». برخورداری از عقل را مقدمه دین داری و دین داری را لازمه ورود به بهشت می دانند.

با الهام و تاسی ازفرهنگ قرآن کریم وسیره حضرات ائمه معصومین (ع) برنامه گفتمان دینی بدنبال ایجادفضاهای مناسب با ارائه مدل کاربردی به فرهنگ سازی “اندیشه ورزی”برای جامعه هدف طراحی گردیده است و جوانان و نوجوانان راکه درمعرض تشکیک ها و ابهامات وسوالات ذهنی ونیزالقائات وتهاجمات فکری وفرهنگی دشمنان قراردارند ، را با تعامل و رویکرد مدل (گفتگومحور )به معنی پرداختن مفصل و جز به جز به یک موضوع در ارتباط دوسویه فعال و چهره به چهره جهت انتقال پیام و حل مسئله برپایه اندیشه دینی برای “اقناع یا ترغیب “مخاطبان مبادرت می نماید و سعی دارد قدرت تجزیه و تحلیل و بصیرت مخاطب را ارتقا بخشد.

از همین رو مدل گفتگو محور برای اقناع یا ترغیب مخاطب، موجب گردید برنامه گفتمان دینی در حوزه فعالیت های فرهنگی،تبلیغی یکی از موفق ترین ،پرنفوذترین و گسترده ترین برنامه های سازمان تبلیغات اسلامی به شمار می آید، در طول مدت برگزاری دارای آثار، نتایج و برکات فراوانی بوده و به الگویی برای هم افزایی تبلیغات دینی محسوب گردد . حتی می توان اظهارکرد به یک ( برند) برای سازمان تبلیغات اسلامی تبدیل شده است.

نگاهی دوباره به ماموریتهای سازمان:

مطابق بند1/11/23ازاصول سیاست فرهنگی کشور:

“گسترش روحیه نقد و انتقادپذیری و حمایت ازحقوق فردی واجتماعی برای دعوت به خیر و همگانی شدن امر به معروف و نهی ازمنکر برمبنای حکمت ،موعظه حسنه  ، شرح صدر و جدال احسن”مرتبط باسازمان تبلیغات اسلامی است.

پیش فرض ها:

1.       رفع شبهات وابهامات وپاسخگویی به سوالات اعتقادی ،اجتماعی وفرهنگی جوانان ونوجوانان.

2.       روزآمدی دانش آموزان ،اولیاء ومربیان نسبت مسائل فرهنگی.

3.       ضرورت آگاهی بخشی خانواده ها نسبت باکیفیت تعامل بانوجوانان.

4.       علاقمندی دانش آموزان ،اولیاء ومربیان در ارتباط دوسویه فعال واثربخش.

سیاست ها:

1.       به روزرسانی پیام نسبت به اقتضات زمان.

2.       ارائه الگوی مدرن درارتباطات میان فردی جهت ارتباط موثربا جوانان ونوجوانان.

3.       اتخاذ رویکردفعال وبا برنامه درپیشگیری ازآسیب های اجتماعی.

اهداف کیفی:

1.       گفتمان سازی مفاهیم دینی درحوزه های معرفت شناختی ومهارت های کاربردی زندگی.

2.       ارتباط چهره به چهره وصمیمانه باجوانان ونوجوانان به منظورتمرین پرسش گری،مهارت اندیشه ورزی وتعمیق بصیرت ایشان.

3.       تولیدوبازتولیدشناخت وآگاهی های دینی وفرهنگی جهت رفع شبهات دینی به تناسب مقتضیات زمان.

4.       هم افزایی وتقویت نظام تبلیغ دینی بااستفاده ازروش گفتمان دینی.

5.       کمک به رشدفرهنگی مدارس به عنوان یکی ازمحورفرهنگ سازی درجامعه.

محورهای گفتمان دینی شامل:

 الف : دین و زندگی.

 ب: آسیب های اجتماعی.

 ج: سواد رسانه ای.

 د: اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال.

لازم به یاد آوری است که  بر اساس رصد فرهنگی و نیازسنجی متناسب با شرایط و مقتضیات فرهنگی اجتماعی استان،  امکان انتخاب عناوین و موضوعات خاص منطقه ای مرتبط با مقتضیات فرهنگی هر استان وجود دارد.

(در این صورت مراتب را قبل از اقدام،  به دبیرخانه گفتمان دینی مرکز مستقر در اداره کل امور فرهنگی، رسانه و فناوری‌های‌نو اطلاع دهید).

 مخاطبین برنامه :

الف: دانش آموزان مقطع ششم تا دوازدهم در مدارس هدف سراسر کشور

ب :  خانواده دانش آموزان و مربیان مدارس هدف .

   شیوه اجرای گفتمان:

الف. مناسب است مدارس هدف سطح بندی گردد وحداقل دردو سطح، مخاطبین انتخاب شوند.

ب. لازم است قبل از اجرای گفتمان، جهت امکان سنجی و نیاز سنجی دقیق درخصوص موضوعات برنامه گفتمان، با مدیران و مربیان آموزش و پرورش جلسات کارشناسی و مشاوره برگزار شود. و پس از اخذ نظرات وجمعبندی، نسبت به تعیین موضوع و برگزاری گفتمان اقدام گردد.

ج. در هر مدرسه، یک دوره کامل گفتمان شامل سه جلسه می باشدکه لازم است براساس محورها و عناوین ابلاغی برگزار شود.

د. در مدارسی که یک دوره گفتمان برای دانش آموزان برگزار می شود، بهتر است یک جلسه گفتمان ویژه اولیائ دانش آموزان و مربیان همان مدرسه نیز برگزار گردد.

هـ. گفتمان مدارس صرفاً به شیوه کارگاهی برگزار شود و از برگزاری گفتمان به صورت همایشی حتی المقدور اجتناب گردد.

تذکر1: با توجه به تغییر واحد سنجش فعالیت از گفتمان به مدرسه، تعداد مدارس هدف که استان باید تحت پوشش قرار دهد در ابلاغ برنامه استان قید شده است.

تذکر 2 : ملاک و مبنای ارزیابی عملکرد استان‌ها در رابطه با اجرای برنامه گفتمان های دینی ، کیفیت و محتوای ارائه شده در جلسات گفتمان می باشد نه صرفاً کمیت و تعداد جلسات. لذا نظر مدیران محترم و دست اندرکاران اجرای برنامه را بیش از پیش به این مهم جلب می نماید. بر این اساس فرم ها ی قبلی ارزیابی عملکرد مورد بررسی و اصلاح قرار می گیرد که مراتب متعاقباً به استان ها ابلاغ خواهد شد.

شرایط و ویژگی‌های اساتید گفتمان:

الف– اساتیدی که دراستان جذب و انتخاب شده اند و دارای پرونده در بانک اطلاعات استان باشند.

ب- اساتیدی که دوره مهارت های گفتمانی را گذرانده اند.

د- در اجرای برنامه با استفاده از فنون و دانش مهارت‌های گفتمانی در ارتباط دوسویه و موثر با مخاطبین موفق باشند.

تذکر: لازم است اساتید با توجه به تجربه، دانش و پژوهش، نسبت به موضوعات به صورت تخصصی به جلسات گفتمان اعزام شوند.